Terugblik ‘Krachtig ouder worden’ in Amsterdam

3 september 2025 - Noord-Holland

“In de grote stad leven we vaak op grotere afstand van elkaar”

“Ik zou graag verhuizen naar een kleinere huurwoning, zodat een gezin er kan wonen. Maar niet als ik de dubbele huur moet gaan betalen’, verzucht een mevrouw. Wonen was, samen met zorg, hét thema tijdens de bijeenkomst van ‘Krachtig ouder worden’. Zo’n 100 deelnemers verzamelden zich in ’t Zonnehuis in Amsterdam-Noord.

Er groeit een tweedeling tussen mensen met geld en mensen die moeten rondkomen van alleen een AOW. Nergens lijkt die tweedeling zo groot als in Amsterdam, waar de huren hoog zijn en de pensioenen geen gelijke tred houden. Mensen willen wel verhuizen, maar ze kunnen niet. Niet alleen vanwege het enorme tekort aan woningen, maar ook door de huurprijzen.

Ook een tweedeling in de zorg tekent zich af, signaleert een andere mevrouw. “Ik heb 25 jaar in het ouderenwerk gezeten. We gaan naar een andere tijd en daar ben ik bezorgd over. Je wordt ouder en krijgt makken. Als je dan thuishulp wilt, moet je een jaar wachten. Een heleboel hulp is alleen nog bereikbaar voor mensen met een dikke portemonnee. Zij kunnen particuliere thuiszorg betalen. De kleine portemonnees hebben het nakijken.”

Buurtborrel

Er zijn dus nogal wat praktische knelpunten. Pieter Hilhorst, oud-wethouder van Amsterdam, herkent dit. “Sommige dingen spelen in Amsterdam net even anders. Bijvoorbeeld: 60% van de 65-plussers woont in een huis waar je niet oud kunt worden. En er speelt meer. Ik heb pas een buurtborrel helpen organiseren. Eén man vertelde: ik woon hier al 50 jaar en dit is de eerste keer dat ik mijn buren ontmoet. Dat is in een grote stad vaker het geval: dat we op grotere afstand van elkaar leven, terwijl we leven in een tijd waarin het fijn is dat mensen meer voor elkaar gaan zorgen.”

Kwetsbaar durven zijn

Pieter Hilhorst was een aantal jaren lid van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS). De Raad bracht in 2020 het adviesrapport ‘De derde levensfase, het geschenk van de eeuw’ uit. “Veel ouderen zijn nog vitaal. Zij hebben er een derde levensfase bijgekregen. Als je kijkt naar wat mensen belangrijk vinden, springen er drie dingen uit: autonomie, verbondenheid en van betekenis willen zijn. Het is mooi om in de gesprekken straks ook na te denken over vragen zoals: hoe heeft mijn leven betekenis? De mooiste gesprekken ontstaan als mensen kwetsbaar durven zijn over waar ze zich zorgen over maken. Niet alleen over de woning en de traplift, maar ook over zoiets als sociaal fit zijn.”

Hoe wil je wonen?

Presentator Marlies Claasen haalt Esther Lagendijk op het podium. Ze is stadsdeelbestuurder in Amsterdam-Noord met onder meer welzijn, zorg, ouderen en sport in haar portefeuille. Is ze zelf bezig met ouder worden? “Het heeft sowieso aandacht in mijn werk, omdat het aantal ouderen groeit. Mijn ouders zijn vorig jaar kort na elkaar overleden. Door het proces van mantelzorg realiseer ik me dat ik me ook beter moet voorbereiden. Hoe wil je wonen en wie heb je graag om je heen? We hebben het er ook met vrienden over: is het leuk om samen in één huis te wonen?”

Praat óók over gisteren

Voor een vrolijke noot én ernst zorgt actrice Jetty Mathurin. Na een humoristische act als ‘Taantje’, vertelt Jetty dat het belangrijk is om met de mensen om je heen eerst te praten over gisteren voordat je hen kunt vragen of zij voor zou willen zorgen. Haar persoonlijke verhaal maakt indruk. Dat gaat erover hoe ze in de jaren tachtig haar gezin in Brabant achterliet om carrière te maken in het theater, welke impact dit destijds had op de kinderen en hoe ze in gesprek met haar oudste dochter tot besef kwam.

Austerlitz Zorgt

Jan Smelik is mede-initiatiefnemer van de Coöperatie Austerlitz Zorg, een initiatief van en voor inwoners van dit Utrechtse dorp. Hij vertelt: “In ons dorp waren geen voorzieningen, waardoor ouderen in de laatste levensfase vaak nog moesten verhuizen naar elders. Dat vonden we schrijnend. Als inwoners wilden we dat anders.” Na jarenlang inspanning heeft het dorp nu eigen zorgwoningen. De coöperatie biedt ook vrijwilligersdiensten voor onder meer maaltijden, vervoer en klusjes in en om het huis. Een op de tien inwoners is vrijwilliger. De coöperatie nam zelfs de exploitatie over van het enige café van het dorp, omdat het een onmisbaar ontmoetingspunt is.

Voorzorgcirkels

Natuurlijk is het optuigen en runnen van zo’n coöperatie best wat werk, en in een klein dorp misschien makkelijker. Toch kunnen mensen ook laagdrempelig iets voor elkaar betekenen, zoals in de vorm van voorzorgcirkels. Dit zijn clubjes van 10 tot 15 mensen die afspreken elkaar te helpen als dat nodig is. Je doet sociale contacten op en het verlaagt de drempel om hulp te vragen.

Krachtig ouder worden organiseert in samenwerking met Nederland Zorgt voor Elkaar gratis praktijktrainingen ‘Hoe start ik een voorzorgcirkel in mijn buurt?’ Meer informatie: Voorzorgcirkels

Van ontspullen tot het levenstestament

Daarna gaan de 140 deelnemers in kleine groepjes samen in gesprek. Het gaat heel veel over wonen en zorg. Sommigen verlangen terug naar het aloude verzorgingshuis, terwijl anderen wel iets zien in een woongemeenschap. Maar hoe krijg je zoiets voor elkaar? Daarvoor is het vooral belangrijk je stem te laten horen. Andere gespreksonderwerpen waren bijvoorbeeld digitalisering en digitale veiligheid, ontspullen, het belang van bewegen en het opstellen van een levenstestament.

Breipatronen maken met ChatGPT

Simon van Herpen, persvoorlichter van ANBO-PCOB, vertelt op het podium zijn bevindingen. “Het ging veel over toekomstplannen. Een mevrouw die twee nieuwe heupen had en de tuin weer wilde aanpakken. Een mevrouw die breipatronen genereerde met ChatGPT. Een meneer die vanwege zijn gezondheid meer was gaan wandelen. Eén mevrouw zei: “Ik wil ervoor waken dat ik niet kijk naar wat er niet meer is, maar naar wat er nog wel is. Dat vond ik mooi.”

Verkiezingsprogramma’s

Volgens Simon maakt de bijeenkomst hem weer eens duidelijk dat senioren geen homogene groep vormen, terwijl ze vaak wel als zo worden gezien. En ook dit valt hem op: In 2040 is meer dan 25% van de bevolking senior. Het valt me op dat daar zo weinig aandacht voor is in de verkiezingsprogramma’s. De hete aardappel wordt vooruitgeschoven.”